Numer Specjalny: Dodatek: 44 Listopad 2013
Niniejszy dodatek powstał z myślą o ostatnim z cyklu seminariów organizowanych z okazji 20-lecia Ośrodka Badań nad Migracjami UW. Seminarium poświęcone jest przejawom funkcjonowania społeczności migranckich w przestrzeni metropolii warszawskiej.
Od pewnego czasu socjologowie zwracają uwagę na osłabienie udziału roli społeczności sąsiedzkiej w życiu współczesnego mieszkańca dużego miasta (np. Wirth 1938; Sennett 1977; Welmann 1979; Fisher 1982). Zdaniem zwolenników tej koncepcji, anonimowość w dzisiejszej metropolii uwolniła ludzi od więzi lokalnych, zaś jej różnorodność pozwala wybierać relacje społeczne nie w oparciu o bliskość przestrzenną, ale o wspólny interes czy wartości
Zarówno w Unii Europejskiej, jak i poza nią można zaobserwować wzmożoną mobilność ludności oraz wiele innych zmian o charakterze demograficznym. W ich świetle zwłaszcza zdolność do życia w warunkach różnorodności społecznej, religijnej i kulturowej zdaje się stanowić kluczowe wyzwanie XXI wieku. Projekt „Living with Difference in Europe: Making communities out of strangers in an era of super mobility and super diversity” (LIVEDIFFERENCE, realizowany od czerwca 2010 r. do maja 2014 r.) ma na celu zbadanie natury i zasięgu codziennych kontaktów z „innością” poprzez zebranie danych w Wielkiej Brytanii i Polsce. Złożony jest z następujących komponentów: 1) mapowanie różnorodności społecznej: możliwości kontaktu, 2) przeżycia i doświadczenia: transfer postaw wobec różnorodności, 3) przestrzenie sporów: tożsamość grupowa i prawa do przestrzeni miejskiej, 4) znaczący kontakt: generowanie zmiany społecznej, 5) eksperymenty przestrzenne: kreowanie znaczącego kontaktu.
Czy gdziekolwiek w Polsce powstanie równie duży kompleks centrów handlowych skupiający w dużej mierze cudzoziemskich przedsiębiorców oraz klientów z całej Polski i zagranicy? Czy cokolwiek zagraża funkcjonowaniu centrów handlowych w Wólce Kosowskiej? Czy dotykający gospodarki wielu europejskich (i nie tylko) krajów kryzys ekonomiczny spędza sen z powiek właścicieli hal i przedsiębiorców z Wólki Kosowskiej? Odkąd nie ma targowiska na Stadionie Dziesięciolecia, to Wólka Kosowska jest „mekką” dla wielu odbiorców hurtowych i detalicznych oraz spragnionych międzynarodowych doznań klientów, ale przede wszystkim miejscem pracy dla rzeszy cudzoziemców (pochodzących głównie z Wietnamu, Chin, Turcji i Indii) oraz wielu Polaków. C
Południowe gminy okalające Warszawę oraz sposób, w jaki nieustannie zmieniają ich charakter mieszkający tam obcokrajowcy, zajmują istotne miejsce w badaniach nad cudzoziemcami w Polsce. O ile jednak centra handlowe i działalność ekonomiczna obcokrajowców w gminie Lesznowola (zwłaszcza w Wólce Kosowskiej) zostały wyczerpująco opisane w licznych opracowaniach, o tyle gmina Raszyn dopiero staje się przedmiotem zainteresowania badaczy.
W Wydziale Spraw Cudzoziemców Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego rocznie obsługiwanych jest ok. 80 tys. klientów z ponad 120 krajów świata. Najliczniejszą grupę stanowią obywatele Ukrainy, Wietnamu, Białorusi, Rosji i Armenii. Mazowsze jest regionem zdecydowanie najczęściej wybieranym przez migrantów. Tutaj legalizuje swój pobyt ok. 40 proc. cudzoziemców przybywających do Polski oraz wydawana jest połowa wszystkich zezwoleń na pracę na terytorium naszego kraju. Klientami urzędu poza cudzoziemcami są również obywatele polscy, w tym pracodawcy starający się o zezwolenie na zatrudnienie cudzoziemca.
Istotnym aspektem etniczno-kulturowej różnorodności Warszawy jest obecność wysoko wykwalifikowanych migrantów z innych krajów Unii Europejskiej (UE). Rezydenci ze „starej Europy” zwykle czasowo mieszkają nad Wisłą (stąd zwani są ekspatami/ekspatriantami), lecz tymczasowość ich pobytu nie jest niczym wyjątkowym w erze wzmożonej wewnątrzunijnej mobilności (Favell 2008). W projekcie „Wysoko wykwalifikowani imigranci z UE w Warszawie - w przestrzeni społecznej czy w transnarodowej przestrzeni przepływów?” (grant MNiSW NN116085139) badaliśmy, jaka jest specyfika społeczno-przestrzennego funkcjonowania tej grupy migrantów w Warszawie i które przestrzenie są znaczące, tj. stają się miejscami życia codziennego.
Na łamach „Biuletynu Migracyjnego” staramy się na bieżąco informować o nowościach wydawniczych czy inicjatywach integracyjnych. W ostatnich latach zarówno działań na rzecz integracji, jak i publikacji poświęconych integracji migrantów w Polsce jest coraz więcej. Siłą rzeczy, z uwagi na specyfikę Warszawy i województwa mazowieckiego jako obszaru docelowego migracji, wiele z tych inicjatyw - praktycznych działań bądź badań - skupia się na Warszawie i okolicach. Wskazane niżej inicjatywy to jedynie wybór z dość szerokiej już oferty aktywności czy literatury. Pełne zestawienia organizacji wraz z krótką informacją o ich działalności oraz przydatnymi danymi kontaktowymi dostępne są na stronach internetowych organizacji działających w obszarze migracji czy - ostatnio - w „Biuletynie Warszawskiego Centrum Wielokulturowego” wydawanym przez Fundację „Inna Przestrzeń”. Nie powielając tych treści, chcemy zwrócić uwagę na wybrane działania ukierunkowane na promowanie wielokulturowości, aktywność sprzyjającą integracji społecznej migrantów czy upowszechnianie wiedzy o integracji migrantów. Nie skupiamy się na istotnych, ale nastawionych raczej na pomoc jednostkom w integracji w wymiarze formalno-prawnym, działaniach poradniczych czy informacyjnych, chociaż nie umniejszamy ich znaczenia.
